„Zerowy PIT” dla pracujących emerytów (czyli tzw. ulga dla seniorów wprowadzona mocą art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy PIT ) mimo, iż na pozór wydaje się być prostym w stosowaniu wyłączeniem podatkowym, to jednak w praktyce sprawia kłopoty osobom zajmującym się rozliczeniami płacowymi.
W niniejszym artykule postaramy się wyjaśnić najczęściej pojawiające się wątpliwości w zakresie wspomnianego zwolnienia z podatku.
Z omawianej preferencji podatkowej mogą korzystać:
- kobiety powyżej 60. roku życia,
- mężczyźni powyżej 65. roku życia,
jeżeli nie otrzymują, mimo nabycia uprawnienia:
a) emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,
b) emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin,
c) emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin,
d) emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
e) świadczenia, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 4a ustawy PIT,
f) uposażenia przysługującego w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego, o których mowa ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Ulga dla pracujących seniorów obejmuje przychody:
- z pracy na etacie (umowa o pracę, stosunek służbowy, praca nakładcza, spółdzielczy stosunek pracy),
- z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 ustawy PIT*,
- z zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,
- z działalności gospodarczych opodatkowanych według skali podatkowej, 19% podatkiem liniowym, stawką 5% (tzw. ulga IP Box) oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
pod warunkiem, że podatnik podlega z tytułu uzyskania ww. przychodów ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
* Przypomnijmy, że przychody z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 ustawy PIT, to przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od:
- osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
- właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,
- przedsiębiorstwa w spadku
– z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów uzyskanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze.
Istotny jest limit roczny wynoszący 85.528 zł
Przedmiotowe zwolnienie limitowane jest kwotą roczną wynoszącą 85.528 zł. Nadwyżka ponad ten pułap podlegać powinna opodatkowaniu na ogólnych zasadach.
Suma przychodów zwolnionych od podatku w ramach ulgi dla pracujących emerytów nie może przekroczyć 85.528 zł rocznie.
Zasadą jest, że suma przychodów zwolnionych od podatku w ramach „zerowego PIT” ( czyli ulgi dla pracujących seniorów, ulgi na powrót, ulgi dla rodzin 4+ oraz ulgi dla młodych) nie może przekroczyć rocznie kwoty 85.528 zł.
Dodajmy, że w przypadku zastosowania – w zakresie przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy – „ulgi dla młodych” oraz/albo trzech nowych ulg przewidzianych w Polskim Ładzie czyli „ulgi na powrót” i/lub ulgi dla podatników z co najmniej czwórką dzieci i/lub ulgi dla pracujących seniorów, suma łącznych kosztów uzyskania przychodów w wysokości 50% oraz przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy zwolnionych od podatku na podstawie ww. ulg, nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej (a więc kwoty 120.000 zł).
Co istotne, w przypadku zastosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152-154 ustawy PIT, koszty uzyskania przychodów z tytułu stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy oraz z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 ustawy PIT, stosuje się w wysokości nieprzekraczającej tej części przychodów z danego źródła, która podlega opodatkowaniu.
Miejmy na uwadze, że:
- do przychodów (dochodów) opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem „ulgi dla seniorów” nie stosuje się;
- przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających zwolnieniu od podatku w ramach ww. preferencji nie uwzględnia się przychodów podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na podstawie ustawy PIT, zwolnionych od podatku dochodowego oraz od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Niezbędne jest oświadczenie podatnika
Płatnik rozliczając listę płac jest zobligowany do brania pod uwagę „ulgi dla seniorów”:
- tylko wtedy, gdy podatnik (pracownik lub zleceniobiorca) złoży na piśmie oświadczenie stwierdzające, że spełnia on warunki do korzystania ze wspomnianej preferencji;
- najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wspomniane wyżej oświadczenie, nie dłużej niż do upływu termin wskazanego przez podatnika.
Oświadczenie o spełnianiu przesłanek wymaganych do skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy PIT, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia i zawiera klauzulę o następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.”
Gdy podatnik powiadomi płatnika o zmianie stanu faktycznego wynikającego z omawianego oświadczenia, płatnik nie uwzględnia danej ulgi najpóźniej od kolejnego miesiąca, w którym otrzymał powiadomienie.
Pobierz wzór wniosku o stosowanie ulgi dla pracujących seniorów:
Oświadczenie ważne tylko w okresie zatrudnienia
Od 2023 r. – w ramach zmian zapisanych w Polskim Ładzie 2.0 – przewidziano, że po ustaniu stosunku prawnego stanowiącego podstawę dokonywania przez płatnika świadczeń podatnikowi, płatnik przy obliczaniu zaliczki pomija oświadczenia i wnioski złożone uprzednio przez podatnika, z wyjątkiem wniosków, o których mowa w art. 32 ust. 6 i 8 ustawy PIT (chodzi tu o wnioski o obliczanie zaliczek bez stosowania ulgi dla młodych lub miesięcznych kosztów uzyskania przychodów w kwocie 250 i 300 zł oraz o rezygnację ze stosowania 50% kosztów twórczych).
Mimo, iż data wejścia w życie przywołanej modyfikacji to 1 stycznia 2023 r., to resort finansów już niestety obecnie stoi na stanowisku, iż oświadczenia składane płatnikom przez podatników dotyczące kwestii rozliczania podatku są ważne tylko w czasie trwania zatrudnienia. Z chwilą ustania umowy o pracę czy umowy cywilno-prawnej automatycznie tracą one ważność. Taki pogląd zaprezentowano m.in. w interpretacjach indywidualnych Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej:
- z 18 maja 2022 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.199.2022.1.AMN,
- z 30 czerwca 2022 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.270.2022.1.HD – w interpretacji tej wyjaśniono, że:
-
- stosowanie przez płatnika ulgi dla seniorów następuje po otrzymaniu od podatnika oświadczenia o tym, że spełnienia on warunki do tej ulgi;
- płatnik uwzględnia omawianą preferencję przy poborze zaliczek na podatek i stosuje zwolnienie najpóźniej od następnego miesiąca od otrzymania oświadczenia;
- ww. oświadczenie jest ważne tylko w czasie trwania zatrudnienia. Z chwilą ustania umowy o pracę automatycznie traci ono ważność. Tym samym przekazując świadczenia pieniężne po dniu rozwiązania umowy o pracę (i ustania stosunku pracy), pobierając zaliczkę na podatek dochodowy płatnik nie powinien uwzględniać oświadczenia złożonego przez pracownika w trakcie trwania umowy o pracę;
- w rezultacie za słuszne należy uznać stwierdzenie, że ulga stosowana na mocy art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy PIT przysługuje pracownikowi do dnia rozwiązania umowy o pracę. A zatem wszelkie świadczenia, które zostaną wypłacone pracownikowi po dniu rozwiązania stosunku pracy, np. wynagrodzenie za ostatni miesiąc pracy, odprawa emerytalna, dodatkowe nagrody – nie mogą korzystać ze zwolnienia dla pracujących seniorów. Oznacza to, że z chwilą ustania umowy o pracę, oświadczenie, o którym mowa wyżej, automatycznie traci ważność bez względu na to, czy podatnik je wycofał.
-
Świadczenia zwolnione z oskładkowania również mogą podlegać pod ulgę dla seniorów
Art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy PIT stanowi, że jednym z warunków umożliwiających skorzystanie z „ulgi dla pracującego emeryta” jest podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu uzyskiwania przychodów wskazanych w przytoczonym przepisie. Omawiana regulacja mówi więc o tytule ubezpieczenia, ale nie stanowi, że ze wspomnianej ulgi korzystają tylko przychody podlegające ozusowaniu. A więc w kontekście przedmiotowej preferencji dla seniorów nie ma znaczenia, czy dane świadczenie wchodzi do podstawy wymiaru składek ZUS czy też nie. Istotne jest natomiast, aby zatrudniony nie pobierał świadczeń emerytalno-rentowych wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy PIT i z tytułu uzyskiwania przychodów wskazanych w tej regulacji podlegał ubezpieczeniom społecznym. Potwierdza to chociażby interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 1 lipca 2022 r. (sygn. 0114-KDIP2-2.4011.403.2022.1.IN).
Decyzja o przyznaniu emerytury / renty nie jest wymagana
Na potrzeby stosowania ulgi dla pracujących seniorów uznaje się, że uprawnienie do emerytury nabywa z chwilą ukończenia 60 dla kobiety i 65 dla mężczyzny. Nie ma konieczności składania wniosku do ZUS o emeryturę i otrzymania decyzji. A zatem uprawnienia do świadczenia emerytalnego nie trzeba potwierdzać. To samo dotyczy renty.
Powyższe znajduje potwierdzenie chociażby w wydanym przez resort finansów poradniku: „PIT-0 Ulga dla pracujących seniorów”.
Warunek nieotrzymywania emerytury / renty a moment otrzymania przychodu
Z przepisu art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy PIT wynika, że zwolnione z podatku są przychody otrzymane przez podatnika, który mimo nabycia uprawnienia (prawa) do emerytury / renty, tego świadczenia nie otrzymuje.
Tym samym, warunek „nieotrzymywania emerytury / renty” jako warunek do zastosowania ww. zwolnienia podatkowego powinien być spełniony na moment otrzymania przychodu, tj. np. na moment wypłaty wynagrodzenia ze stosunku pracy (por. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 kwietnia 2022 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.111.2022.2.KF).
